[Hrelou – 1220, Hrelovo – 1245, Dofre Curelow – 1299, Crelow – ok. 1300, Krelkow – 1376, Krelaw pagus – 1651-1652, Krelau – 1666-1667 i 1687-1688, pago Krel – 1679, Krehl – 1679, Kröhlau a. Krählau oraz Nieder und Ober Krehlau – 1787, Ober und Nieder Krehlau i Krehlau (königlich) – do 1945] – wieś położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie wołowskim, w gminie Wińsko.
Historia Krzelowa
Pierwsze udokumentowane informacje o Krzelowie pochodzą z początku XIII wieku i związane są z kościołem parafialnym. Miejscowość była w tamtych czasach podzielona na dwie części. Jedna, wzmiankowana w bulli papieża Innocentego IV z 1245 roku oraz w pochodzącej z 1305 roku Liber fundationis episcopatus Vratislawiensis, stanowiła własność biskupa wrocławskiego. W czasach pruskich własność tej części miejscowości przeszła na rzecz państwa. Od tego czasu przy nazwie Krehlau występuje określenie königlich (królewski). Pod koniec XVIII w tej części Krzelowa mieszkało 23 kmieci, 6 zagrodników i 8 chałupników.
Położone w północnej części miejscowości Ober i Nieder Krehlau były osadami przyfolwarcznymi i stanowiły lenno książęce. W 1787 roku w Ober Krehlau mieszkało 12 zagrodniczych rodzin a w Nieder Krehlau 11 zagrodników i 1 chałupnik.
W 1845 roku miejscowość składała się z dwóch części: Krehlau (południowa) oraz Ober-Nieder Krechlau (północna).
Kościół parafialny i klasztor
Pierwsze informacje o istnieniu kościoła w Krzelowie pochodzą z 1220 roku. Obecny, wymurowany z cegły, neogotycki kościół, został zbudowany w 1860 roku. Teren wokół kościoła, pełniący początkowo rolę cmentarza został ogrodzony ażurowym ceglanym murem. Kościół został wzniesiony na planie prostokąta z wydzielonym sześciokątnym prezbiterium.
W kościele można zobaczyć 17-głosowe organy o trakturze pneumatycznej z ok. 1909 roku firmy Gebrüder Walter z Góry Śląskiej, XVI wieczne płyty nagrobne oraz figurę Matki Boskiej Jagodnej, przywiezioną do Krzelowa przez przesiedleńców z Borek Wielkich (powiat tarnopolski).
Od 1902 roku w Krzelowie istnieje Zgromadzenie Maryi Niepokalanej.
Zespół pałacowo-folwarczny
Pałac – obecnie Szkoła Podstawowa im. św. Mikołaja z Miry
Pałac, w którym obecnie mieści się szkoła podstawowa oraz byłe folwarczne budynki znajdują się w północnej części miejscowości, określanej historycznie jako Ober-Nieder Krehlau.
W połowie XVIII wieku istniały w tej części wsi dwa folwarki: Ober Krehlau i jeszcze bardziej wysunięty na północ Nieder Krehlau. Po połączeniu folwarków wspólne już wtedy dobra przyjęły nazwę Ober-Nieder Krehlau.
Pałac powstał ok. 1840 roku. Pod koniec XIX wieku został przebudowany. Z południowo-zachodniej i zachodniej strony pałac otoczony jest parkiem założonym w połowie XIX wieku.
